Бір адам бір күнде өз атына бес бірдей электронды цифрлық қолтаңба рәсімдеген жағдайлар тіркелуде. Алаяқтардың қылмыс схемасы жаңарып отырады. Аңқау халықты алдап-арбап миллиондарды өндіруде. Енді бірі есеп-шотында ақшасын қалай беріп қйоғанын білемй қалса, жоқ жерде алданған азаматтардың несие төлеп отырған деректер жетерлік. Депутаттардың мәліметінше, өткен жылы елде тіркелген алаяқтықтың 99%-ы интернет арқылы жасалған. Азаматтар алаяқтарға 12 млрд теңге аударып жіберген. Бұл 2023 жылға көрсеткіштен 3 есе көп. Қылмыстардың 80%-ы ғана ашылған. Ал ақшасын қайтарғандардың үлесі 30% ғана, 70%-ы әлі қайтара алмай жүр. Депутаттар цифрлық алаяқтық мәселесі реттелмегенін айтып, сынады. Бүгінгі таңда алаяқтық жалпы қылмыстық құқықбұзушылық құрылымында көш бастап тұр. Оның ішінде барлық қылмыстық істердің жартысы интернет арқылы жасалуда.
БАҚЫТЖАН БАЗАРБЕК – ҚР ПАРЛАМЕНТ МӘЖІЛІСІНІҢ ДЕПУТАТЫ « Соңғы бес жылда алаяқтық қылмыстарының саны 1,5 есеге артты. 2024 жылы интернет-алаяқтықтың 22 мыңнан астам дерегі тіркеліп, олардың келтірген шығыны 45 миллиард теңгені құрады. Алайда, интернет-алаяқтық қылмыстарының ашылу деңгейі небәрі 36%-ды құрайды». Ерекше алаңдаушылық тудырып отырған жайт – бөтен адамдардың құжаттарын пайдаланып несие рәсімдеу және жеке деректерді ұрлау мақсатында түрлі алаяқтық схемалардың көбеюі»
Сондай-ақ, алаяқтар дропперлерді қолдануда. Олар қылмыстық жолмен алынған қаражатты бірден қолма-қол ақшаға айналдырады. Енді алаяқтарды ғана емес, олардың сыбайласы- дропперлерді жою керек дейді мәжілісмен.
БАҚЫТЖАН БАЗАРБЕК - ҚР ПАРЛАМЕНТ МӘЖІЛІСІНІҢ ДЕПУТАТЫ « Алаяқтардан бөлек, қылмыстық жолмен алынған қаражатты қолма-қол ақшаға айналдыруға көмектесетін «дропперлер» де маңызды рөл атқаруда. Бірақ олардың құқықтық мәртебесі мен жауапкершілігі заңнамалық тұрғыдан нақты реттелмеген. Осы заңнамалық олқылықтың кесірінен алаяқтардың сыбайластары жауапкершіліктен құтылып, болашақ «дропперлерді» қылмыс әлеміне тартып отыр. Енді біз тек алаяқтардың өзін ғана емес, олардың сыбайластары – дропперлермен де күресуді күшейтуіміз керек».
Алаяқтардың қылмыстық әрекетінін зардап шеккен халықтың шығын өтеп жатқан ешкім жоқ. Сондықтан депутаттар интернет және телефон арқылы жасалатын алаяқтықтың алдын алу үшін қылмыстық жауапкершілікті қатаңдату қажет дейді. Бұл орайда, алаяқтық үшін, әсіресе ірі және аса ірі көлемде жасалған қылмыстар үшін бас бостандығынан айыру мерзімдерін ұзартуды, осы қылмысты қайталап жасаған адамдарға қатысты жазаны күшейтуді және «дропперлік» үшін қылмыстық жауапкершілік енгізуді ұсынады. Палата төрағасы да әріптестерінің бұл бастамасын қолдап, шұғыл түрде кибер алаяқтықпен күресті күшейтетін жаң азаң жобасын әзірлеу туралы тапсырма берді.
ЕРЛАН ҚОШАНОВ – ҚР ПАРЛАМЕНТ МӘЖІЛІСІНІҢ ТӨРАҒАСЫ «Кибер алаяқтықпен күресті күшейтіп, қылмыстық жауапкершілікті барынша қатаңдатуға тиіспіз. Сондықтан заңды күшейтпей халыққа қолайсыздық туғызып отырған алаяқтардың әрекетін тоқтату мүмкін емес. Оны біз дұрыс түсінуіміз керек. Біздің тиісті комитетке шұғыл түрде тиісті заңның жобасын дайындауды тапсырамын. Ол жұмысқа жаңа ғана бастама көтерген депутаттар да атсалысады деп ойлаймын»
